Kamuoyunda ‘‘Dezenformasyon Yasası’’ ya da ‘‘Sansür Yasası’’ olarak bilinen 7418 sayılı ‘‘Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ (“Değişiklik Kanunu”) 18 Ekim 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Değişiklik Kanunu’nun kamuoyunda en çok ilgi uyandıran kısmı Türk Ceza Kanunu’nun Kamu Barışına Karşı Suçlar Bölümü’ne eklenen ve ‘‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma’’ başlığı taşıyan (217/A) numaralı maddesi olmuştur. Bu maddeyle gerçeğe aykırı bir bilgiyi yaymak bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır bir eylem haline getirilmiştir. Düzenlemeye göre gerçeğe aykırı bir bilgiyi yaymanın suç olabilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir;
® Gerçeğe aykırı bilgi ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili olmalıdır.
® Gerçeğe aykırı bilgiyi yayan kimse; sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak amaçlarından birisine sahip olmalıdır.
® Gerçeğe aykırı bilgiyi yaymanın suç olabilmesi için yayma eyleminin alenen (örneğin halka açık yerlerde, sosyal medya mecralarında vb.) gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
® Gerçeğe aykırı bilgiyi alenen yayma eylemi kamu barışını bozmaya elverişli olmalıdır. Elverişli olmak ile kastedilen, kanunda yazılı niteliklere sahip gerçeğe aykırı bilgiyi yine kanunda sayılan maksatlar doğrultusunda yaymak isteyen kişinin, gerçekleştirdiği eylemin/eylemlerin (yaymak) hedeflenen neticeye yani kamu barışının bozulmasına sebep olacak nitelikte olmasıdır.
Söz konusu suç, failin gerçek kimliğini gizlemesiyle (örneğin anonim, fake veya bot hesap) veya bir örgüt faaliyeti kapsamında işlenirse faile verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.
Bu düzenleme ile sosyal medya mecralarında sadece bir haber linkini paylaşmak, paylaşılan haberi tekrar paylaşmak (örneğin retweet etmek, repost etmek, alıntılamak), bir kampanya başlatmak (örneğin hashtag açmak) neticesinde TCK’nın 217/A maddesinde yer alan ‘‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma’’ suçunun işlenmiş olmasından bahisle haberi yayan kişi hakkında soruşturma açılabilecektir. Bu suçtan dolayı verilecek mahkûmiyet hükümleri Yargıtay incelemesine (temyiz hükümlerine) tabi kılınmıştır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sunulan kanun teklifi ve gerekçe metninde; bu düzenleme ile hedeflenenin dijitalleşmenin getirdiği olumsuzluklarla mücadele etmek, bu çerçevede, özellikle anonim hesapları kullanarak organize bilgiyi yayanların önüne geçmek, dezenformasyon niteliğinde olan ve kamu barışını bozmayı hedefleyen bilginin yayılmasını engellemek olduğu belirtilmiştir.
Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu’nun 7 Ekim 2022 tarihinde konuyla ilgili açıkladığı görüş raporunda ise düzenlemenin ifade özgürlüğünü geniş ölçüde sınırlandırdığına, özellikle ‘‘gerçeğe aykırı bilgi’’, ‘‘alenen yaymak’’, ‘‘kamu barışını bozmak’’, ‘‘elverişli şekilde’’ ifadelerinin çok geniş ifadeler olduğuna ve bu ifadelerin tanımlanabilir nitelikten uzak olduğuna dikkat çekilmiş, düzenlemenin hukuken belirlenebilir ve öngörülebilir olmadığı ifade edilmiştir.
M. İbrahim Ertuğrul (Kurucu Ortak Avukat, LLM)
